Posted on

Նախիջեւանի իմ գյուղը, մեր տուն մտնող միակ թուրքն ու պապիկիս կյանքի վերջին րոպեները

Արփի Հարությունյան

Ես եղել եմ Նախիջեւանում։

Մինչեւ չորս տարեկան ամառներս Նախիջեւանում են անցել՝ Գողթն գավառի Ողոհի գյուղում։ Մեր բակ տանող, ճռռոցով բացվող դուռը փայտից էր, երկնագույն, ծլեփ տված ներկով։ Առջեւով աղբյուր էր հոսում՝ վրան փոքրիկ կամրջակ։ Ու ես սիրում էի այդ կամրջակին նստել, ջրից քարեր հավաքել, հետո նորից աղբյուրը նետել։ Մերոնց զարմացած հայացքները պիտի տեսնեիք, երբ պատմեցի, թե ինչեր եմ հիշում Նախիջեւանից։  

Մեր կանաչ Նիվայով Երեւանից 4-5 ժամում հասնում էինք գյուղ։ Շունչներս պահած՝ սպասում էինք, թե երբ պիտի երեւան գյուղերը պինդ գրկած լեռները, որոնց ճեղքերից հազար ծաղիկ ողողած աղբյուրներ էին հոսում։ Գյուղ էինք հասնում թե չէ, վազում, փաթաթվում էինք տատիկ-պապիկի ոտքերին, հետո ծառից կախված ջրաթասով լվացվում էինք, սեղան նստում, ու պապան ինձ, ուսին դրած, ոլորապտույտ ճանապարհով տանում էր աղբյուրներից ամենասառնորակը՝ նարզանը։

Հողը Նախիջեւանում այնքան բերրի էր, որ սերմն ուր ընկեր, բերք էր տալիս։ Իսկ սերմն ամենուրեք էր ընկնում․ ծառերի ճյուղերը պտուղների ծանրությունից խոնարհվում, հողն էին համբուրում։ Ու մենք չէինք ձգվում վերեւ, որ թութ ու կեռաս քաղեինք. ճյուղերը, մրգի սկուտեղ դարձած, մեզ էին հասնում։ Չիր էլ չէինք սարքում, հավաքում էինք։ Պատկերացրեք՝ օրվա բերքը քաղում էինք ցերեկը, գիշերն արջն էր քոթոթներով իր բաժինը տանում, ու դեռ այնքան միրգ էր մնում, չորանում, որ պարկեր էին լցվում ձմեռվա համար։   

Զանգեզուրի ու Վայոց ձորի լեռնաշղթաներն են երիզում Նախիջեւանը։ Ասում են՝ բնակավայրը Նախիջեւան է կոչվում, որովհետեւ Նոյը, նախ, իջեւանել է այնտեղ։ Նախիջեւանում է Ջուղան՝ իր՝ արդեն ավերված խաչքարադաշտերով։ Նախիջեւանում է ծնվել Նժդեհը։ Նախիջեւանի մասին պատմել է Խորենացին․ հայ ժողովրդի վիպասանական երգերին ու առասպելներին անդրադառնալիս գրել է, թե «ախորժելով պահել են գինեվետ Գողթն գավառի կողմի մարդիկ»։ Գողթնում՝ Կապուտջուղ լեռան լանջին է եղել քարայրը, որտեղ իր 17 աշակերտների հետ ապրել է ամենամեծ ուսուցիչը՝ Մեսրոպ Մաշտոցը։

Պապիկս ու տատիկս էլ էին ուսուցիչներ․ պապիկս՝ հանրահաշվի ու երկրաչափության, տատիկս՝ հայոց լեզվի ու գրականության։ Պապիկս առանց հոր էր մեծացել․ թուրքերն էին սպանել`դեռ մինչեւ պապիկիս ծնվելը։

Պապիկս ընդամենը մի թուրքի էր թույլ տալիս մեր տուն ոտք դնի։ Ֆախան էր անունը։ Խուլ ու համր էր։ Խղճում էր պապիկս, դպրոցից տուն գալուց հետը բերում, ասում էր՝ մի աման տաք ճաշ տվեք, սոված չմնա։ Իսկ մեր ամենահամով տաք ճաշը քյալագոշն էր, որ պատրաստում էինք արեւի տակ չորացած չորաթանով, սոխով ու մարալոթիով՝ եղնիկի խոտով, որը մեր սարերում էր աճում։ Տատիկս տալիս էր այդ մի աման կերակուրը, բայց մեզ սովորեցնում էր թուրքի հետ առնչվելիս փայտը ձեռքից չգցել։

Մեր ձեռքի փայտը 88-ին գցեցինք, խլեցին, թե կոտրվեց՝ չգիտեմ։ Հայաթափվեց Նախիջեւանը։ Տատիկս ու երեւի թե նախիջեւանցի բոլոր մյուս տատիկները կարծում էին՝ մի քանի օրով են հեռանում։ Էլ հետ չգնացին։ Վայոց ձորում հաստատվեցին։ Գյուղն էլ կոչեցին Գողթանիկ։ Պապիկս դարձավ մեր երկրորդ գյուղի՝ Գողթանիկի դպրոցի հանրահաշվի, երկրաչափության ու արդեն նաեւ՝ ֆիզիկայի ու աստղագիտության ուսուցիչը։

Իմ առաջին ու իսկական գյուղը մնաց թշնամու ձեռքն անցած Նախիջեւանում՝ Գողթն գավառում։ Երբ պապիկս արդեն մահվան մահճին էր, ու ես գդալով ջուր էի տալիս նրան, մտածում էի՝ երեւի հիմա մտքերով Նախիջեւանում է, նարզանից ջուր է խմում։

Արփի Հարությունյանը լրագրող է, աշխատել է Հայաստանի մի շարք առաջատար ԶԼՄ-ներում։

Աղբյուրը՝

https://mediamax.am/am/column/121384/?fbclid=IwAR1My-I01i-9fBD6o08MGwFmWoyOEWryfpKjbN7NTgWYhNbt-CbA5yu0ZCI

Posted on

Մանր քայլերով դեպի ինքնավարության լուծարում կամ ի՞նչ են ուզում տաքսիստները

Նախիջևանում տաքսու վարորդները բողոքի ցույց են անցկացրել, որի պատճառը 16000 մանաթ արժողությամբ «NAZ Lifan» մակնիշի ավտոմեքենաների վաճառքն է 35000 մանաթով։

Մինչդեռ մինչ այժմ Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետությունում միայն մեկ տաքսի ծառայություն էր գործում՝ «Taxi MMC», որը ղեկավարում էր Նախիջեւանի Պետական ​​տրանսպորտի ծառայության ղեկավար Ալի Հուսեյնալիեւի քրոջ ամուսինը՝ Ռասիմ Իսմայիլովը։

Մասնավոր տաքսիների գործունեության արգելքն արդեն վերացվել է։

Առերևույթ առօրեական անցուդարձ հիշեցնող այս իրադարձության տակ դժվար չէ նկատել Նախիջևանում սպասվող հերթական պաշտոնափոխությունը, որը նպատակ ունի թուլացնել “նախիջևանյան կլանի” և դրա հետ կապակցված ընտանիքների ազդեցությունն ու հզորությունը՝ սահուն ու հեշտ “ինքնավարազրկում” իրականացնելու համար։ Այս նպատակով Բաքվի վերահսկողությամբ և ուղղակի թելադրանքվ իրականացվում են հանրության լայն խավերին սիրաշահող “միջոցառումներ”, ինչպիսին է մասնավոր տաքսիների գործունեության արգելքի վերացումը։ 

Հ․Գ․

Այս ընթացքում Նախիջևանի ներքին գործերի նախարար է նշանակվել Սուլեյման Նեյմաթովը, ով մինչ այդ պաշտոնավարում էր որպես Բաքվի Սուրախան շրջանի ոստիկանության վարչության պետ։ 

Posted on

Հրաժարական է տվել Նախիջևանի “խանը”

Այսօր հրաժարական է տվել Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության Գերագույն Խորհրդի նախագահ Վասիֆ Թալիբովը, ով այդ պաշտոնին էր 1995 թվից ի վեր։ 

Սա Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության լուծարմանն ուղղված հերթական, թերևս ամենանշանակալի քայլն էր։ Այդ գործընթացն ամիսներ է, ինչ ընթացքի մեջ է։ Սույն թվականի նոյեմբերի 26-ին ձերբակալվել էր Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության ֆինանսների նախարարը, իսկ ավելի վաղ՝ նոյեմբերի 2-ին, հայտարարվեց Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության պետական անվտանգության ծառայության լուծարման և դրա՝ Բաքվի ենթակայության տակ անցնելու մասին։

Վասիֆ Թալիբովի հրաժարականի վերաբերյալ դեռևս պաշտոնական հայտարարություն չի տարածվել, ինչպես նաև հայտնի չէ, թե ով է փոխարինելու նրան, ինչը հաստատում է Նախիջևանի ինքնավարության վերացման մասին մեր ենթադրությունը։

Posted on

Նախիջևանի հայկական պատմամշակութային ժառանգությունը գրեթե ամբողջությամբ ոչնչացվել է. CHW համաղեկավար

Caucasus Heritage Watch հետազոտական կենտրոնի վերլուծությունները վկայում են այն մասին, որ Նախիջևանի հայկական պատմամշակութային ժառանգությունը գրեթե ամբողջությամբ ոչնչացվել է: Դա իր հերթին փաստում է այն մասին, որ Ադրբեջանի կողմից համակարգված արշավ է հայկական մշակութային և կրոնական ժառանգության դեմ: 

«Ընդդեմ ցեղասպանության հանցագործության» 4-րդ գլոբալ ֆորումի ժամանակ այս մասին ասաց Քորնելլի համալսարանի Մերձավոր Արևելքի ուսումնասիրությունների ֆակուլտետի ասոցացված պրոֆեսոր, Caucasus Heritage Watch-ի համաղեկավար  Լորի Խաչադուրյանը՝  ներկայացնելով արբանյակային տեխնոլոգիաների հնարավորությունը մշակութային ցեղասպանությունը փաստելու համար:

« 2020 թվականին ես ու իմ գործընկերները հիմնեցինք ոչ քաղաքական հետազոտական կենտրոն, որը կոչվում է Caucasus Heritage Watch: CHW-ն մշտադիտարկում է և փաստագրում վնասված պատմամշակութային ժառանգությունը՝ օգտագործելով արբանյակային պատկերները, աղբյուրները: Մենք հավաքագրում ենք պատմամշակութային օբյեկտների ոչնչացման մասին ապացույցներ և փաստեր, որոնք կարող են օգտագործվել դատարանում»,- ասաց Խաչադուրյանը:

Caucasus Heritage Watch հետազոտական կենտրոնն այժմ ուսումնասիրում է երկու ոլորտ՝ Նախիջևանում հետխորհրդային շրջանում հայկական պատմամշակութային ժառանգության վիճակը և Լեռնային Ղարաբաղի առաջին և երկրորդ պատերազմի ժամանակ պատմամշակութային ժառանգության վիճակը:

 

«Սեպտեմբերին CHW ավարտեց Նախիջևանի հայկական մշակութային ժառանգության մեկամյա հետազոտությունը: Մենք ուսումնասիրել ենք միջնադարյան և նոր ժամանակների ժառանգության գրեթե բոլոր վայրերը: Մենք գնահատեցինք հայկական ժառանգության 110 օբյեկտների վիճակը: Արբանյակային պատկերները մեզ հնարավորություն տվեցին 1997 թվականից 2011 թվականներին 108 հուշարձանների ամբողջական ոչնչացումը փաստելու, որոնք կարողացել ենք տեղորոշել և գնահատել: Օրինակ՝ շատ վայրերում, որտեղ եղել են հայկական եկեղեցիներ, այժմ դատարկ տարածքներ են: Հինգ դեպքում դրանց տեղը մզկիթներ կամ պետական շենքներ են կառուցվել: Ապշեցուցիչ են նաև բազմաթիվ դեպքերը, երբ լքված վայրերում բուլդոզերներով վերացրել են միմիայն հայկական պատմամշակութային ժառանգությունը: Երևույթ, որը վկայում է նրանց նախանձախնդիր մոտեցման մասին՝ ջնջելու հայկական ամեն ինչը: Արբանյակային վկայությունները ցույց են տալիս, որ 1997-ից 2011 թվականները Նախիջևանում հայկական պատմամշակութային ժառանգության օբյեկտները գրեթե ամբողջությամբ ոչնչացվել են»,- ընդգծեց  Խաչադուրյանը:

 

Նրա դիտարկմամբ՝ այդ փաստերը ցույց են տալիս, որ Ադրբեջանի կողմից համակարգված արշավ է՝ վերացնելու հայկական համայնքային և կրոնական ներկայության բոլոր հետքերը, որպեսզի հայերին հեռացնեն տարածաշրջանի պատմությունից:

«Մենք կազմել ենք 408 էջանոց զեկույց, որին կարող են ծանոթանալ բոլորը»,- եզրափակեց Խաչադուրյանը:

Աղբյուրը՝ 
https://armenpress.am/arm/news/1099480.html

Posted on

Բաքվում խոսում են Նախիջևանի ինքնավարության հնարավոր չեղարկման մասին

Անհանգիստ է Ադրբեջանի էքսկլավում՝ Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետությունում։ Վերջին օրերին այստեղ բարձրաստիճան պաշտոնյաների ձերբակալություններ են տեղի ունեցել, ​​պետական ​​կառույցներ են վերացվել։ Փորձագետի կարծիքով՝ դժվար թե հնարավոր լինի խուսափել Նախիջևանի ղեկավարի պաշտոնանկությունից, ով 27 տարի է, ինչ պաշտոնավարում է։ Ի՞նչ է թաքնված այս իրադարձությունների հետևում: Բաքվում խոսում են ինքնավարության հնարավոր չեղարկման մասին։

Այս շաբաթվա սկզբին Ադրբեջանի էքսկլավի՝ Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության մաքսային կոմիտեում ձերբակալություններ են տեղի ունեցել։ Հատուկ ծառայությունների գործունեության արդյունքում ինքնավար հանրապետության մաքսային կոմիտեն վերացվել է և վերածվել Ադրբեջանի պետական ​​մաքսային կոմիտեի վարչության։ Այս գերատեսչության նոր ղեկավարն արդեն նշանակվել է, նա Նախիջևան կժամանի Բաքվից։

Սրանից կարճ ժամանակ առաջ նմանատիպ սցենար էր Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության պետական ​​անվտանգության ծառայությունում։ Կատարվել էին ձերբակալություններ, իսկ ծառայությունը վերածվել էր Ադրբեջանի պետական ​​անվտանգության ծառայության վարչության։

Ինքնավարության կորո՞ւստ

Շատ փորձագետների կարծիքով՝ Բաքուն ցանկանում է չեղարկել Նախիջևանի ինքնավարությունն ու այս հանրապետության շրջանները անմիջականորեն ենթարկեցնել երկրի մայրաքաղաքին։ Բայց դա այնքան էլ հեշտ չէ:

Ըստ Ադրբեջանի Սահմանադրության՝ Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետությունը պետություն է Ադրբեջանի Հանրապետության կազմում։

Քաղաքական մեկնաբան Ագշին Քարիմովը կարծում է, որ ինքնավարության չեղարկման համար անհրաժեշտ է փոփոխություններ մտցնել Սահմանադրության մեջ, իսկ դրա համար հանրաքվեի անցկացում է պետք.

«Հանրաքվեն անխուսափելի է, սակայն անորոշությունը Ադրբեջանի և Հայաստանի հարաբերությունների օրակարգում հետաձգում է այդ գործընթացը»,- կարծում է փորձագետը։

Մինչդեռ մեկնաբանը վստահ է, որ Նախիջևանի ինքնավարությունը կվերացվի։

«Նախապատրաստվում են բարեփոխումներ, որոնք պահանջում են փոփոխություններ երկրի Հիմնական օրենքում։ Նախիջևանի ինքնավարության վերացումից բացի խոսք է գնում նաև Ադրբեջանի վարչատարածքային բաժանման բարեփոխման, Միլլի Մեջլիսի պատգամավորների թվի ավելացման մասին։ Այլ հարցեր ևս կարող են դրվել հանրաքվեի»,- հավելել է Քերիմովը։

Սուբսիդիաների վրա հիմնված ինքնավարություն

Բաքվում Նախիջևանի ղեկավար Վասիֆ Թալիբովի հետ հանդիպման ժամանակ նախագահ Իլհամ Ալիևը հետաքրքիր թվեր է հայտնել։ «Ազատություն» ռադիոկայանի ադրբեջանական ծառայությունը հաղորդում է, որ Ալիևի փոխանցմամբ՝ Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության բյուջեի միայն 22 տոկոսն են կազմում տեղական եկամուտները։

Նախագահը Թալիբովի հետ զրույցում ընդգծել է, որ առաջիկա տարիներին Ինքնավար Հանրապետության բյուջեում տեղական եկամուտների բաժինը պետք է ավելանա։ Թալիբովը խոստացել է այս ցուցանիշի աճ։

Բայց վերջին տարիներին, թեև Նախիջևանի բյուջեի եկամտային մասն աճել է, զուգահեռաբար աճել են Բաքվից ստացվող սուբսիդավորման ծավալները։ Միայն թե 2023 թվականի երկրի բյուջեով նախատեսվում է ինքնավարությանն ուղղված սուբսիդիաների կրճատում։

«Շարունակելի»

Իրավական քաղաքականության և պետական ​​կառուցվածքի խորհրդարանական հանձնաժողովի անդամ Ֆազայիլ Աղամալին Turan-ին տված հարցազրույցում ասել է, որ Նախիջևանում կառուցվածքային փոփոխություններ են տեղի ունենում.

«Այս քայլերը կարելի է դիտարկել որպես երկրի նախագահի կողմից իրականացվող կառուցվածքային բարեփոխումների մաս»։

Պատգամավորը նշել է, որ Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետությունում տարբեր նախարարություններ, կոմիտեներ, գերատեսչություններ վերակազմավորվում են որպես Ադրբեջանի գործադիր իշխանության կենտրոնական կառույցների մաս։ «Շարունակելի»,- հավելել է նա։

«Հանրապետությունը մնացել էր տեսադաշտից դուրս»

Քաղաքական մեկնաբան Շահին Ջաֆարլին կարծում է, որ, դատելով տեղի ունեցողից, Բաքուն որոշել է սահմանափակել Նախիջևանի դե ֆակտո անկախությունը.

«Կարելի է այսպես ասել՝ Նախիջևանը անկախության լայն շրջանակ ունեցող հանրապետությունից, որն ամբողջությամբ չի ենթարկվում ադրբեջանական պետությանը, կվերածվի ավելի սերտ ենթակայության տակ գտնվողի»։

Փորձագետի կարծիքով՝ մեծ հավանականությամբ կարելի է ենթադրել, որ շուտով հանրապետության ղեկավար Վասիֆ Թալիբովը ինչ-որ կերպ կհեռացվի պաշտոնից.

«Այն փաստը, որ նա Բաքվում չի մասնակցել իշխող կուսակցության 30-ամյակի միջոցառումներին, փաստորեն վկայում է նրա՝ Բաքվի աչքից ընկնելու մասին, և աշխատանք է տարվում նրան փոխարինելու ուղղությամբ»։

Ջաֆարլին հայտարարել է, որ վերջին տարիներին Նախիջևանը, այսպես ասած, մնացել է տեսադաշտից դուրս, չի մասնակցել երկրի կենտրոնական իշխանությունների կողմից անցկացվող միջոցառումներին.

«Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո Իլհամ Ալիևի դեմքով մենք տեսանք քաղաքական գործչի բոլորովին այլ կերպար։ Ազգայնական լոզունգներով ելույթ ունեցող, Ղարաբաղի խնդիրը լուծած, Հարավային Ադրբեջանի խնդիրների մասին խոսող առաջնորդ։ Ալիևն աշխարհին ներկայանում է որպես բոլոր ադրբեջանցիների առաջնորդ, ով վեր է կանգնած ներքաղաքական պայքարից։ Իսկ Նախիջևանը կարծես թե մնացել է այս քաղաքականության հետնաբակում»։

«Ադրբեջանին Նախիջևանը խանություն էր թվում»

Քաղաքական մեկնաբանի կարծիքով՝ հենց այս պատճառով է, որ շատերը Նախիջևանին նայում են որպես խանության.

«Այս միտքն անհիմն չէ։ Վասիֆ Թալիբովն այնտեղ խանություն է կառուցել։ Նա որոշումներ է կայացրել՝ առանց դրանք Բաքվի հետ համաձայնեցնելու, առանձնապես չմտածելով, թե արդյոք կենտրոնական իշխանությունները դա թույլ կտան։ Այնտեղ ստեղծվել է մթնոլորտ, որը սկզբունքորեն տարբերվում է Ադրբեջանի մյուս շրջաններից։ Կարծես հիմա Իլհամ Ալիևը որոշել է վերջ դնել սրան և Նախիջևանը Բաքվի հետ ավելի սերտ կապել»։

Նախիջևանը լուռ է

Նախիջևանի ղեկավարությունը դեռևս որևէ կերպ չի արձագանքել այնտեղ տեղի ունեցող իրադարձություններին։

«Ազատություն ռադիոկայանն» ընդգծում է, որ լրագրողներին մեկնաբանություն ստանալ չի հաջողվել։

Աղբյուրը․

Բաքվում խոսում են Նախիջևանի ինքնավարության հնարավոր չեղարկման մասին

Posted on

What’s going on in Nakhichevan? Baku discusses possible abolition of autonomy

What’s going on in Nakhichevan

The Nakhichevan Autonomous Republic exclave of Azerbaijan is restless. Recently some high-ranking officials have been arrested and republican state bodies have been abolished. According to some, it will hardly be possible to avoid the dismissal of the head of Nakhichevan, who has been leading the autonomous republic for 27 years. What is behind these events? Baku is discussing a possible abolition of autonomy.

Earlier this week there were arrests in the customs committee of the Nakhichevan Autonomous Republic. The customs committee of the autonomous republic was abolished and turned into a department of the State Customs Committee of Azerbaijan. A new head of this department from Baku has already been appointed.

Shortly before this, a similar scenario was seen in the state security service of the Nakhichevan Autonomous Republic. Arrests were made, and the service itself was turned into the department of the State Security Service of Azerbaijan.

Loss of autonomy?

According to many experts, Baku wants to abolish the autonomy of Nakhichevan and subordinate it directly to the country’s capital. But it’s not so easy.

According to the constitution of Azerbaijan, the Nakhichevan Autonomous Republic is actually a state within the Republic of Azerbaijan.

Abolishing autonomy would require changes to the constitution, which would require a referendum, political commentator Agshin Karimov says:

“A referendum is inevitable, but uncertainty in the agenda of relations between Azerbaijan and Armenia is postponing this process.”

Karimov believes that the autonomy of Nakhichevan will be abolished.

“Reforms are being prepared that require changes in the basic law of the country. In addition to the abolition of the autonomy of Nakhichevan, this is a matter of reforming the administrative division of Azerbaijan, increasing the number of deputies of the Milli Majlis. Other issues may be submitted to the plebiscite,” Karimov added.

Autonomy on subsidies

During a meeting in Baku with the head of Nakhichevan Vasif Talibov, President Ilham Aliyev announced interesting figures. Aliyev noted that only 22% of the budget of the Nakhichevan Autonomous Republic consists of local profits, the Azeri edition of Radio Liberty reports.

The President, in a conversation with Talybov, stressed that in the coming years the share of local profits in the budget of the Autonomous Republic would increase. Talybov promised an increase in this indicator.

But in recent years, although the profitable part of the Nakhichevan budget has grown, the volume of subsidies from Baku has grown in parallel. Only the country’s budget for 2023 provides for a reduction in subsidies aimed at autonomy.

“To be continued”

Structural changes are taking place in Nakhichevan, Fazail Agamali, a member of the parliamentary committee on legal policy and state structure, said in an interview with Turan:

“These steps can be regarded as part of the structural reforms being carried out by the country’s president.”

The MP noted that various ministries, committees, and departments in the Nakhichevan Autonomous Republic are being reorganized as part of the executive power of Azerbaijan. “To be continued,” he added.

“The Republic remained out of sight”

Judging by what is happening, Baku has decided to limit the de facto independence of Nakhichevan, political commentator Shahin Jafarli argues:

“If I may say so, Nakhichevan will be transformed from a republic with a broad framework of independence that is not completely subordinate to the Azerbaijani state to a position of closer subordination.”

According to Jafarli, with a high degree of probability it may be assumed that soon the head of the republic, Vasif Talybov, will somehow be removed from his post:

“The fact that he did not take part in the events on the occasion of the thirtieth anniversary of the ruling party in Baku actually indicates his fall in the eyes of Baku, and work is underway to remove him.”

Jafarli stated that in recent years, Nakhichevan has seemed to remain out of sight and not taken part in events held by the central authorities of the country:

“After the second Karabakh war, we saw a completely different profile of a politician in the face of Ilham Aliyev. A leader speaking with nationalistic slogans, who solved the Karabakh problem, who speaks about the problems of South Azerbaijan. Aliyev shows himself to the world as the leader of all Azerbaijanis, who stands above the internal political struggle. And Nakhichevan, as it were, remained on the outskirts of this policy.”

“Nakhichevan seemed like a khanate in Azerbaijan”

According to Jafarli, it is for this reason that many people look at Nakhichevan as a khanate:

“This idea is not without foundation. Vasif Talybov built a khanate there. He issued decisions without coordinating them with Baku, without particularly going into whether the central authorities would allow this. An atmosphere has been created there that is fundamentally different from other regions of Azerbaijan. Apparently, now Ilham Aliyev has decided to put an end to this and link Nakhichevan with Baku with closer ties.”

Nakhichevan itself is silent

So far, the leadership of Nakhichevan has not reacted in any way to the events taking place there. Radio Liberty journalists failed to obtain comment.

 

Source:

What’s going on in Nakhichevan? Baku discusses possible abolition of autonomy

Posted on

Շարունակվում է Նախիջևանի ինքնավարության լուծարումը

Ադրբեջանական լրատվամիջոցների տեղեկացմամբ, Նախիջեւանի Ինքնավար Հանրապետության ֆինանսների նախարար Ռաֆայել Ալիեւը ձերբակալվել է Պետական անվտանգության ծառայության կողմից։

Բաքվի Սաբայիլի շրջանային դատարանը քննարկել է քննիչի միջնորդությունը Ռաֆայել Ալիեւի նկատմամբ՝ քրեական այն գործի շրջանակում, որը գտնվում է Պետական անվտանգության ծառայության վարույթում։ Դատավոր Ուլվիա Շուքյուրովայի 2022թ. նոյեմբերի 26-ի որոշմամբ Ռաֆայել Ալիեւը 4 ամսով կալանավորվել է։

Նա մեղադրվում է պաշտոնեական լիազորությունների չարաշահման եւ տարբեր եղանակներով 144 մլն մանաթի պետական միջոցներ հափշտակելու մեջ։

Ավելի վաղ Պետական անվտանգության ծառայությունը գործողություններ էր իրականացրել Նախիջեւանի Ինքնավար Հանրապետության Պետական մաքսային կոմիտեում, ինչի հետեւանքով կոմիտեի որոշ աշխատակիցներ ենթարկվել են պատասխանատության եւ ձերբակալվել են։

Սա Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության աստիճանաբար լուծարման գործընթացի հերթական փուլն է։ Շաբաթներ առաջ լուծարվել և Բաքվի վերահսկողության տակ էր անցել Նախիջևանի պետական անվտանգության ծառայությունը։ 

Դժվար չի կռահել, թե ինչ գործողություններ են հետևելու Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության ֆինանսների նախարարի ձերբակալմանը։ 

Նման գործողություններով Բաքուն նպատակ ունի ամբողջովին զրկել Նախիջևանյան քաղաքական վերնախավին “ինքնիշխանությունից” և ի վերջո Նախիջևանը դարձնել Ադրբեջանի Հանրապետության սովորական վարչական միավոր, ինչը տարածաշրջանային քաղաքական զարգացումների համատեքստում լիովին տրամաբանական է։

Posted on

Վերացվել է Նախիջեւանի պետանվտանգության ծառայությունը

Վերացվել է Նախիջեւանի Ինքնավար Հանրապետության պետական ​​անվտանգության ծառայությունը, փոխարենը ստեղծվել է Պետական ​​անվտանգության ծառայության Նախիջեւանի գլխավոր գրասենյակը։

Այն գտնվելու է Ադրբեջանի Հանրապետության ՊԱԾ-ի ենթակայության ներքո։ Գերատեսչության պետ է նշանակվել գնդապետ Մոհսուն Աշուրովը, որը Բաքվի ՊԱԾ վարչության պետ է։

Իրադարձությունների նման զարգացումը անսպասելի չէր։ Վերջերս Նախիջեւանում ակտիվացել էին պրոիրանական կազմակերպություններ, որոնք բարձրացնում էին Նախիջեւանի՝ Իրանի Իսլամական Հանրապետությանը միանալու հարցը։

Ենթադրվում է, որ Նախիջեւանի բոլոր կառույցները աստիճանաբար սկսելու են Բաքվի նախարարություններին ենթարկվել։ Սա կարող է հանգեցնել Նախիջեւանի ինքնավարության լուծարման։ 

Նախիջեւանի ինքնավարության շուրջ բանավեճեր միշտ են եղել, և դրանք պարբերաբար ակտիվանում են։  

 

Posted on

Նախիջևանը կմիանա Իրանի հետ, եթե․․․

Նախիջևանում ձևավորվել է նոր՝ Ազգային-հայրենասիրական շարժում, որը պահանջում է վերադարձ՝ Իրանի կազմ։ «Փաստինֆո»-ի հաղորդմամբ՝ շարժումը չի ճանաչում Բաքվի կառավարումը։

Իրանի շուրջ և Իրանի ներսում ծավալված զարգացումներին զուգահեռ որոշակի միտումներ են նկատվում նաև Նախիջևանում։ 

Նախիջևանի և Ադրբեջանի միակ ցամաքային կապն անցնում է Իրանի տարածքով և, Զանգեզուրի միջանցքի համար թուրք-ադրբեջանական տանդեմի հախուռն պայքարը նաև պայմանավորված է այս առումով Թեհրանի ազդեցությունից դուրս գալու ցանկությանբ։ Միաժամանակ այս տեսանկյունից ևս էլ ավելի պարզ է դառնում Արևմուտքի ակտիվ ներգրավվածությունը հայ-ադրբեջանական խաղաղության պայմանագրի գործընթացին․ վերջինիս նպատակներից մեկն էլ, միանշանակ, Նախիջևանի և Ադրբեջանի ցամաքային կապի միջոցով Իրանի շրջափակումն է։

Միաժամանակ Իրանի Ազարբայջիան նահանգում բռնկված պանթյուրքական շրջանակների կողմից հրահրվող քաղաքական ակցիաների ֆոնին էլ ավելի հասկանալի է դառնում Նախիջևանում մեկնարկած՝ Իրանի հետ միավորման շարժումը։ 

Իրանցի հայտնի քաղաքագետ Ռաեֆիփուրն իր Twitter-ում գրել է.
“Բացի Նախիջեւանի բնակիչներից, Բաքվի Հանրապետության թալիշները բազմիցս հայտարարել են, որ ցանկանում են վերադառնալ իրենց սկզբնական հայրենիք՝ Իրան։
Ադրբեջանի Հանրապետության թալիշների բնակչությունը գնահատվում է ութ հարյուր հազարից մինչև մեկ միլիոն մարդ”։

(Գրառմամբ նաև հիշատակվում է թալիշական հիմնախնդիրը, որն այսօր ադրբեջանական բռնաճնշումների պատճառով կարծես խորը քնի մեջ է…)

Եւ այսքանով չի բացառվում, որ ի տարբերություն Ադրբեջանի, որի հետ Նախիջևանը բացառապես վարչական կապեր ունի (այն էլ զուտ ձևական բնույթի) Իրանի հետ ավելի սերտ տնտեսական և սոցիալ-մշակութային կապեր ունենալու պատճառով Նախիջևանում քաղաքական գործընթացներ սկսվեն Իրանի հետ միավորվելու ուղղությամբ։

Posted on

«Մեր կորուսյալ հայրենիքի խոշտանգված հիշատակները շարունակելու են սպասել իրենց օրինական տերերին»

– Պարոն Վարդանյան, օրերս հրատարակվեց ձեր «Հոգու եւ կարոտի ճամփաներով» էսսեների ժողովածուն, որի առաջաբանում բանասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Աշոտ Գալստյանը նշում է. «Ժողովածուն գրող-հրապարակագրի հուզաշխարհի անկեղծ բացահայտումն է։ Բազմաթիվ արձակ, չափածո եւ թարգմանական գրքերի հեղինակն այս անգամ մեկ ամբողջության մեջ ներկայացնում է գեղարվեստական հրապարակագրության հետաքրքիր ժանրին՝ էսսեին վերաբերող տարիների իր ստեղծագործությունները, որոնք յուրահատուկ հիշատակարան-օրագրեր են հետաքրքիր բովանդակությամբ»։ Երկար տարիներ գիտական գործունեությանը զուգահեռ դուք զբաղվում եք նաեւ գրական գործունեությամբ։ (Արտակ Վարդանյանը ՀՀ ԳԱԱ Հ. Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող ու բանասիրական գիտությունների թեկնածու է)։ Ինչո՞վ է առանձնանում ձեր այս նոր աշխատանքը եւ ո՞րերորդ գիրքն է։

– 17-րդն է. երեքը գիտական, մյուսները՝ հիմնականում գեղարվեստական-հրապարակագրական։ Վաղուց ծրագրել էի առանձին գրքով ներկայացնել իմ չորս տասնամյակի ստեղծագործական գործունեության ընթացքում հայաստանյան եւ սփյուռքահայ մամուլում հրապարակված ու անտիպ էսսեների՝ խոհագրությունների, ուղեգրությունների, հուշագրությունների ընտրանին։ Այս ժանրի ստեղծագործությունները ինձ շատ հոգեհարազատ են, քանի որ կապված են իմ կյանքում անմոռաց հետք թողած իրադարձությունների, մարդկանց, ուղեւորությունների հետ։ Երազանքս կատարվեց. վերջապես ընթերցողի սեղանին է այն ժողովածուի տեսքով։

– Դուք ժամանակին նախագահում էիք «Նախիջեւան» հայրենակցական միությունը։ Ձեր որոշ աշխատություններում, այդ թվում՝ էսսեներում, ինչ թեմա էլ որ շոշափվում է, ընդգծվում են Գողթն-Նախիջեւանի բնապատկերների, պատմական վայրերի, հուշարձանների եւ մարդկանց մասին հիշողությունները։

– Ծնունդով Ազնաբերդից եմ եւ այո, ինձնից մշտապես անբաժան են հայրենի եզերքի հարազատ պատկերները, դրանց կորստյան ցավն ու կարոտը, անմոռաց հիշողությունները, որոնք հաճախ են ստիպում գրիչ վերցնել եւ թղթին հանձնել մտորումներս, նոր սերնդին փոխանցել հայրենիքի հանդեպ սիրո, արմատների հանդեպ հարգանքի ու պաշտամունքի զգացումները։

– Ժողովածուում տեղ են գտել մեկ տասնյակից ավելի էսսեներ։ Հասկանալի է՝ բոլորն էլ հոգեհարազատ են ձեզ, բայց ունե՞ք այն մեկը՝ ամենահոգեհարազատը։

– Անշուշտ, բոլորն են հոգեհարազատ, ընդ որում՝ մեկ տասնյակից ավելի էսսեները գրել եմ տարբեր ժամանակահատվածներում, բայց, ինչպես ասացիք, եթե ինձ համար ամենահոգեհարազատն առանձնացնեմ, դա կլինի «Վիշապասարը»՝ Նախիջեւանի հայտնի լեռան մասին խոհագրությունը։

– Ի դեպ, գրքի շապիկին նույնպես Վիշապասարն է, ի՞նչ է այն խորհրդանշում։

– Վիշապասարը կամ Օձասարը, պատմական անուններով՝ Աժդանական, Բոլու եւ այլն, Նախիջեւանի խորհրդանիշն է ու նախիջեւանցիների կարոտի, հայրենաբաղձության լեռը։ Այս լեռան շուրջ ամենահեռավոր ժամանակներից ի վեր հյուսվել են բազում ավանդազրույցներ եւ առասպելներ, որոնք կրելով որոշ փոփոխություններ, փոխանցվել են սերնդեսերունդ ու հասել մինչեւ մեր օրեր։ Ֆրանսիացի ճանապարհորդ Ժան Բատիստ Տավեռնիեն այս զարմանահրաշ լեռը համեմատել է ֆրանսիական Տեներիֆի, իսկ կաթոլիկ հոգեւորական Ավգուստինոս Բաջենցը՝ իսպանական Մոնսերատի հետ, ոմանք անգամ Հին կտակարանի Սինա լեռանն են նմանեցնում։ Վիշապասարի արեւմտյան լանջին, ուր ժամանակին եղել է քրիստոնեական սրբավայր Կուսանաց մատուռը, 1989թ. օգոստոսի 11-ին Արարատյան թագավորության (Ուրարտուի) ժամանակների կոթող եւ սեպագիր արձանագրություն է հայտնաբերել ռուս երկրաբան Վալերի Իգումնովը։ Այդ ժամանակ արդեն իսպառ հայաթափվել էր Նախիջեւանը եւ սկիզբ էր առել Ադրբեջանի կողմից պետական մակարդակով իրագործվող հայոց մշակութային հուշարձանների ոչնչացման նոր՝ համատարած փուլը… Վերեւում նշեցիք, որ «Նախիջեւան» հայրենակցական միության նախագահն եմ եղել։ Դա 1996-98 թվականներին էր։ Կուզեի, որ նոր հրատարակված գիրքս հատկապես նախիջեւանցիներին հույս ու հավատ ներշնչի, որ սերնդեսերունդ փոխանցեն հայրենի եզերքի հանդեպ սերն ու կարոտը եւ միշտ հիշեն ու հավատան, որ անկախ սահմաններից, պատմական անարդարություններից, իրենցն է այս մեծ աշխարհի այն փոքրիկ եզերքը, որ Աստծո կողմից իրենց է շնորհվել որպես ծննդավայր եւ հայրենիք։ Եվ որքան էլ ժամանակը հոսի, մեր կորուսյալ հայրենիքի խոշտանգված հիշատակներն ու շիրիմները շարունակելու են սպասել իրենց օրինական տերերին։

Զրուցեց՝ Սամվել ԴԱՆԻԵԼՅԱՆԸ:

Աղբյուրը՝
https://www.aravot.am/2022/10/01/1294937/?fbclid=IwAR26KSZwU3ohEOfOr8SRIvaIUzDqoOKccufu1O_4aAuMxwc6SOwCltZDeyY